Gmina Ostrowite położona jest w odrębie Pojezierza Gnieźnieńskiego, będącego fragmentem makroregionu Pojezierze Wielkopolskie. W ukształtowaniu terenu wyróżnić można wał spiętrzonej moreny czołowej dominującej w krajobrazie południowej i zachodniej części gminy, falistą i płaską wysoczyznę rozciętą rynnami jezior w części centralnej.
Północno - zachodnia część gminy leży na obszarze wodonośnego zbiornika
Wielkoplskiej Doliny Kopalnej. Jest to główny zbiornik wód podziemnych,
wymagający szcególnej ochrony, zwłaszcza, że nie uległ on jeszcze
zanieczyszczeniu.
W rejonie wsi Ostrowite - Jarotki występuje
złoże węgla brunatnego, które jednak nie jest eksploatowane. Natomiast w
okolicach Skrzynki - Salamonowa spotykamy udokumentowane złoża torfów,
również niebędące w wydobyciu.
Ze względu na duże walory
przyrodnicze środowiska, prawie cała gmina znalazła się w zasięgu
Powidzko - Bieniszewskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Szczególnie
atrakcyjne są tereny położone wzdłuż brzegu Jeziora Powidzkiego.
W
roku 1998 został tu utworzony Powidzki Park Krajobrazowy o powierzchni
24.600 ha. Obejmuje on fragmenty gmin: Kleczew, Orchowo, Ostrowite,
Powidz, Słupca, Wilczyn i Witkowo.
Warto wspomnieć, że gmina
znajduje sę w granicach Europejskiej Sieci Ekologicznej (ECO - NET). W
części Parku znajdującej się na obszarze gminy Ostrowite proponuje się
utworzenie ścisłego rezerwatu wodno - torfwiskowego "Jezioro Kańskie". W
jego skład powinny wejść: zarastające jezioro, przyległe kompleksy
torfowisk niskich i przejściowych, wilgotne łąki oraz bagienne lasy i
zarośla.
Żyje tu wiele gatunków zwierząt chronionych, takich jak:
wydra, jaszczurka żyworodna, rzekotka drzewna, piskorz. Na jeziorze
dostrzec można łabędzia niemego i gęś gęgawę.
Można tu również
spotkać interesujące i zagrożone zbiorowiska roślinne, m. in. aldrowandy
pęcherzykowatej, osoki aloesowej, mszaru z tuszycą bagienną, lilii
wodnych, grzybieni północnych, zarośli brzóz i wierzby uszatej, boru
bagiennego, olsu torfowcowego i porzeczkowego.
Do osobliwości florystycznych tego regionu zaliczyć można m. in. żurawinę błotną, selery błotne, rosiczkę okrągłolistną.
Na
ochronę zasługują ponadto kompleksy łąk, bagien i olsów w rynnie
Jeziora Kańskiego w okolicach Skrzynki, rynna łącząca Jezioro Powidzkie z
Jeziorem Bogusławskim oraz łąki i lasy łęgowe między Naprusewem i
Tomiszewem.